Eğitim Sen'den deprem bölgesindeki eğitim raporu
Eğitim Sen, 6 Şubat depremlerini üzerinden 30 ay geçmesine rağmen deprem bölgelerinde eğitim öğretimin sorunlarının devam ettiğini açıkladı. Açıklamada, yaşanan yıkımdan ve katliamdan ders çıkarmayan iktidarın ihmalkârlığın İstanbul ve Balıkesir'de yaşanan depremlerde sürdüğü kaydedildi.
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen), 6 Şubat 2023'te Maraş merkezli depremlerin yaşandığı bölgedeki eğitim öğretimin sorunlarına dair raporuna ilişkin basın toplantısı düzenledi.
Genel merkez binasında yapılan basın toplantısında raporu açıklayan Eğitim Sen Genel Sekreteri Zülfikar Güneş, iktidarın liyakatsizliği, sorumsuzluğu, sermayenin rant hırsı ve yıllardır yok sayılan bilimsel gerçeklerin göz ardı edilmesinden kaynaklı yaşamını yitiren insanları andı. İstanbul ve Balıkesir'de yaşanan depremlerde ihmalkârlığın sürdüğünü belirten Güneş, "Depremin üzerinden 30 ay geçmesine rağmen kentlerin yeniden inşası, eğitimin durumu ve olası afetlere karşı hazırlık düzeyine dikkat çekmektir" dedi.
2025-2026 Eğitim ve Öğretim Yılının başlamasıyla birlikte MYK üyelerinin Antakya ve ilçelerinde yaptığı inceleme, görüşme ve gözlemler sonucunda kentlerin inşası ve eğitim konusunda sorunların devam ettiğini belirten Güneş, Antakya, Adıyaman, Malatya ve Maraş başta olmak üzere depremin etkilediği illere dair şu belirlemeleri yaptı:
ANTAKYA
Yıkımın en ağır yaşandığı Antakya'da kalıcı konutların yalnızca üçte biri teslim edildi, teslim edilenlerde ise yol, su, elektrik ve kanalizasyon altyapısı tamamlanmadı. 180 konteyner kentte yaklaşık 180 bin kişi kalıyor ve 80 bin öğrenci konteyner sınıflarda eğitim görüyor. Kentte yeni okullar açılmış, birçok okulda onarım yapılmış olsa da bazıları ikili öğretime geçmiş, bazı binalar ise birkaç okul tarafından ortak kullanılmaktadır. Personel eksikliği, hijyen sorunu, velilerden "bağış" adı altında ücret toplanması, ihtiyaç olmasına rağmen bazı mahallelere okul yapılması, okul çevrelerindeki ağır araç trafiği ve açık kanalizasyon hatları gibi sorunlar devam etmektedir. Samandağ, Antakya ve Defne başta olmak üzere birçok kentte acele kamulaştırmalarla ev, bağ, bahçe ve tarlalar düşük bedellerle alınmaktadır. Bu durum hem mülksüzleştirme hem de kentin demografisini değiştirme politikasıdır.
ADIYAMAN
8 prefabrik ve 1 konteyner okulda eğitim yapılmakta, İkili öğretim devam etmekte, kalabalık sınıflar ve yetersiz donanım eğitimin niteliğini düşürmektedir. 6 bin konut teslim edilmesine rağmen altyapı sorunları nedeniyle birçok aile taşınamamış, 13.800 öğrenci taşımalı eğitime devam etmektedir. Öğrencilerin yüzde 62'si beslenme desteği alamazken, ortaokul ve liselilerin yüzde 48'inin internet veya cihaz erişimi yoktur. Yetersiz beslenme ve eksik psikososyal destek öğrenme sürecini olumsuz etkilemektedir. 4 binden fazla mevsimlik tarım işçisi çocuk, eğitimden koparılmaktadır.
MALATYA
71 konteyner kentte, 77 bin kişi barınmaktadır. On binlerce çocuk geçici koşullarda eğitim görmekte, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlar karşılanmamaktadır. Resmî raporlar derslik artışını öne çıkarsa da binlerce öğrenci konteyner sınıflarda okumaktadır. Planlanan 2.200 dersliğin yalnızca 857'si tamamlanmış, kalanlar 2026'ya ertelenmiştir. 103 bin konut sözü verilmesine rağmen teslimatlar gecikmiş, kiracılar ise hak sahibi sayılmamıştır.
MARAŞ
5 konteyner okulda eğitim devam etmekte, şehir merkezinde ikili öğretim sürmektedir. Prefabrik yapılar geçici çözüm olarak sunulsa da kalabalık sınıflar ve sağlıksız koşullar eğitimin niteliğini düşürmektedir. Bugüne dek 61 okul ve 943 derslik açılmış, 105 okulun yapımı ve 39 okulun güçlendirmesi sürmektedir. Deprem, eğitimdeki eşitsizlikleri de büyütmüştür. Kırsalda öğrenci oranı yüzde 40'a çıkmış, kız çocuklarının eğitime devamı azalmış, devamsızlık ve erken yaşta zorla evlilikler artmıştır.
ADANA
depremde hasar alan 35 okulun durumu kamuoyundan gizlenmiş, bazı raporlar değiştirilerek riskli binalarda eğitim devam ettirilmiştir. Yolsuzluk iddialarıyla iptal edilen ihaleler, şeffaf olmayan süreçler, ikili öğretim nedeniyle ders sürelerinin kısalması eğitimdeki eşitsizliği derinleştirmektedir. Temizlik, güvenlik, beslenme ve eşitsiz uygulamalar sorunları büyütmektedir.
URFA
Hasarlı okulların yerine yapılması planlanan 140 okulun ancak yarısı tamamlanmış, kalabalık sınıflar, ikili eğitim, mevsimlik işçilik nedeniyle eğitimden kopan çocuklar ve hijyen yetersizlikleri temel sorunlar olarak sürmektedir.
OSMANİYE
Hâlâ kalıcı çözümler üretilmemiş, öğretmen ve öğrenciler konteyner yaşamına mahkûm edilmiştir. Psikososyal destek ve altyapı hizmetleri sınırlı kalırken, kent toz, gürültü ve düzensiz bir inşaat sürecine terk edilmiştir.
KİLİS
Yıkılan 36 okulun yerine yalnızca 18 okul yapılmıştır. Konteyner okullarda ve birleştirilmiş sınıflarda eğitim gören öğrenciler görmezden gelinmiştir. Kentte barınma hakkı da güvenli ve kalıcı konutlar yerine "enkaz kaldırma hızına" indirgenmiştir.
DİYARBAKIR
Konteyner kentin hızla boşaltılması depremzedeleri mağdur etmiş, sosyal destek mekanizmaları oluşturulmamıştır. Yıkılan okulların yerine 70 yeni okul yapılmış olsa da eşitsizlikler ve kalıcı konutların yapıldığı bölgede ulaşım sorunları devam etmektedir.
ANTEP
Antep'te İslâhiye ve Nurdağı'nda bir kısım konut teslim edilmiş, ancak altyapı sorunları çözülmemiştir. Nurdağı'nda hâlâ konteyner okullarda eğitim verilmekte, ikili öğretim ve kadro yetersizliği sürmektedir.
ELAZIĞ
Elazığ'da okul inşaatları ve konut teslimleri gecikmekte, süreç şeffaf yürütülmemektedir. Kırsalda kalabalık sınıflar, taşımalı eğitim sorunları, psikososyal destek yetersizliği ve öğretmenlerin barınma zorlukları öne çıkmaktadır.
TALEPLER
"Depremle birlikte eğitim hakkına ulaşımdaki eşitsizlikler derinleşmiş, yüz binlerce çocuk okuldan kopmuş, devamsızlık oranları artmıştır. Konteynerlerde ders gören öğrenciler ciddi akademik kayıplar yaşamaktadır. Kamusal eğitim politikası terk edilmiş; kayıt ücreti, geçici istihdam ve kalıcılaştırılan konteyner okullar bu tabloyu göstermektedir. Elektrik, su ve internet kesintileri sürmektedir" diyen Güneş, taleplerini şöyle açıkladı:
"🔹 Konteyner okullar kapatılmalı, depreme dayanıklı, altyapısı tamamlanmış okullar hizmete alınmalı,
🔹Her öğrenciye ücretsiz yemek, temiz su, kırtasiye, dijital erişim ve ulaşım desteği sağlanmalı,
🔹Tüm eğitim emekçilerine güvenceli, kadrolu istihdam sağlanmalı,
🔹Norm kadro adaleti sağlanmalı, branş dışı görevlendirmelere son verilmeli,
🔹Eğitim emekçilerine barınma sorunu için lojman ve kira desteği verilmeli,
🔹MESEM ve çocuk emeği sömürüsü son bulmalı,
🔹Kamu kaynakları özel okullara değil, kamusal, bilimsel, laik, cinsiyet eşitlikçi ve anadilinde eğitime aktarılmalı,
🔹Okul ve şantiye çevrelerinde güvenlik önlemleri alınmalıdır.
🔹Deprem bölgeleri başta olmak üzere herkes için güvenli ve sağlıklı barınma hakkı güvence altına alınmalıdır"